Tarihte Bugün: Cumhuriyet döneminin ilk Türk kadın sanatçılarından

Halide Pişkin Kimdir?

 

16 Temmuz 1902 tarihinde Arnavutluk cumhuriyetinin en eski yerleşim birimlerinden biri olan İşkodra 'da dünyaya gelen Halide Pişkin, Cumhuriyet döneminin ilk Türk kadın tiyatrocularından biridir.

 

Dedesi İşkodra Merkez Kumandanı, babası ise kurmay yüzbaşı İsmailHakkı Bey'dir. Babasını henüz 3 yaşındayken kaybetmiştir. Bu süreçten sonra ailesiyle bilrikte İstanbul'a gelen Halide Pişkin, 7 yaşında Bezmialem Sultanisi'nde okula başladı. 17 yaşında Kurtuluş Savaşı başlayınca eğitimine ara vermek zorunda kaldı. 

 

Daha sonra  Üsküdar Feyzi Hürriyet Mektebi'nde bir yıl öğretmenlik yapan Halide Pişkin, bu dönemde pamuk tüccarı olan ilk eşiyle evlendi. Ancak, eşi 8 ay sonra vefat etti.Daha sonra postane'de çalışırken Türk tiyatro ve sinema oyuncusu Hüseyin Kemal Gürmen ile tanıştı. Bu tanışmanın ardından Gürmen'in yönlendirmesi ile ilk kez 1923 yılında Şadi Fikret`in kurduğu "Milli Sahne"`nin İzmir turnesinde, Sevda Hanım Zevcem oyunuyla sahneye çıktı. 2 yıl genç kız rolleri oynadıktan sonra topluluğun Söke'de verdiği Odalık piyesinde Sara Mannik'in oynadığı "ihtiyar hala" rolü ile kendi genç kız rolünü değiştirdi.

 

Daha sonraki zamanlarda İsmail Galip Arcan ve Bedia Muvahhit'in aracılığı ile 1925'te Dârülbedâyi`ye giren Halide Pişkin, burada ilk olarak Kırçiçeği piyesinde "Emeti kadın" rolü ile sahneye çıktı.

 

1940'ta Raşit Rıza tiyatrosu, 1944`te Ses Tiyatrosu`na girdi. Yine aynı yıl kendi adını taşıyan, Adile Naşit'in de olduğu grup içerisinde "Her Şeyden Biraz" oyunu ile İstanbul turnesine çıktı. 1951'de Şehir Tiyatrosu'na geri döndü ve birbirinde önemli oyunlarda yer aldı ve ölümüne kadar burada varlığını sürdürdü.

 

Halide Pişkin tiyatronun yanı sıra radyoda da çalıştı. Özellikle radyo skeçlerinde canlandırdığı "Pişkin Teyze" gibi sağduyulu, esprili, sözünü esirgemeyen yaşlı kadın tiplemeleriyle dinleyicilerinden büyük ilgi gördü. Yerli tipleri başarıyla canlandıran Halide Pişkin birçok filmde de karakter rolleri oynadı. 1940'larda oyuncu Vedat Karaokçu ile ikinci evliliğini yaptı.

 

Kısmi felç geçiren Halide Pişkin, 1 Kasım 1959 tarihinde hayatını kaybetti.

 

Filmografi

 

Kafes Arkasında (1930)

Fermanlı Deli Hazretleri (1930)

Kafatası (1932)

Düğün Gecesi (1933)

Karım Beni Aldatırsa (1933)

Aynaroz Kadısı (1938)

Yanlışlıklar Komedyası (1938)

Allah'ın Cenneti (1933)

Anna Karenina (1939)

Bir Kavuk Devrildi (1939)

Tosun Paşa (1939)

Yılmaz Ali (1940)

Kıvırcık Paşa (1941)

Duvaksız Gelin (1942)

Sürtük (1942)

Nasreddin Hoca Düğünde (1943)

Karanlık Yollar (1947)

Kılıbıklar (1947)

Sönen Rüya (1948)

Tuzak (1948)

Lüküs Hayat (1950)

İncili Çavuş (1951)

İstanbul Çiçekleri (1951)

Kanlı Küpe (1952)

Son Buse (1952)

Yanık Ömer (1952)

Bayram Gecesi (1954)

Canlı Karagöz / Mihriban Sultan (1954)

Feleğin Sillesi (1954)

Garibin Aşkı (1954)

Nasreddin Hoca (1954)

Nasreddin Hoca ve Timurlenk (1954)

İki Ateş Arasında (1954)

Curcuna (1955)

Evlat Katili (1955)

Sihirli Boru (1955)

Uçan Daireler İstanbul'da (1955)

Annemi Arıyorum (1959)

Balıkçının Kızı Gülnaz (1959)

Kader Değişmez (1959)

Kalpaklılar (1959)

Kanundan Kaçılmaz (1959)

Bir Kilo Namus (1959)

Poyraz Osman (1959)

Ölmeyen Aşk (1959)

Ömrüm Böyle Geçti (1959)

Üç Kurşun (1959)

Zavallı Necla (1960)

 

1 Kasım tarihinde yaşanmış önemli olaylar;

 

644 - 2. halife Ömer bin Hattab, kendisinden alınan verginin azaltılmasını isteyen, ancak talebi kabul edilmeyen Ebû Lü'lüe tarafından Medine'de sabah namazında hançerle saldırıya uğradı. Saldırgan intihar ederken Ömer bin Hattab 3 gün sonra öldü.

 

996 - Kutsal Roma İmparatoru III. Otto, Babenberg Hanedanı'nın egemenliğindeki Bavyera'nın Freising Psikoposluğu'na 8 km² arsa hibe etti. Avusturya, Ostarrîchi (doğu sınırı) denilen bu topraklarda doğmuştur.

 

1512 - Tavan resimleri Michelangelo tarafından dört yılda yapılan Sistine Şapeli ilk kez halka gösterildi.

 

1604 - Shakespeare'in Othello adlı eseri ilk kez Londra'da oynandı.

 

1755 - Lizbon Depremi: Portekizin başkenti olan Lizbonda çok şiddetli bir deprem oldu. O deprem bir tsunami oluşturdu ve yaklaşık 90 bin kişi öldü

 

1896 - National Geographic dergisi, ilk defa bir kadının çıplak göğüslerinin göründüğü bir fotoğraf yayımladı.

 

1897 - İtalyan profesyonel futbol takımı Juventus FC kuruldu.

 

1911 - Tarihteki ilk hava saldırısı gerçekleşti: (Trablusgarp Savaşı sırasında İtalya Krallığı tarafından Osmanlı İmparatorluğu'na karşı).

 

1912 - İzmir'in ilk kulübü Karşıyaka Muaresei Bedeniye Kulübü, yani bugünkü adıyla Karşıyaka Spor Kulübü kuruldu.

 

1918 - Ali Fethi Bey (Okyar), Minber gazetesini yayımlamaya başladı.

 

1983 - Millî İstihbarat Teşkilatı ile ilgili yeni bir yasal düzenlemeye gidilerek, 2937 sayılı "Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Millî İstihbarat Teşkilâtı Kanunu" çıkarıldı.

 

1990 - Halkın Emek Partisi (HEP) milletvekilleri Mehmet Ali Eren ve Mahmut Alınak, Kürtçe konuşma ve yazmanın serbest bırakılmasını istediler.

 

1992 - Mesaj TV kuruldu.

 

1993 - Cumhuriyet tarihinin ilk Din Şûrası toplandı. Başbakan Tansu Çiller toplantıda başını örterek ayet okudu.

 

1993 - Maastricht Antlaşması yürürlüğe girdi; Avrupa Birliği resmen kurulmuş oldu.

 

1996 - NTV Televizyonu kuruldu.

 

1998 - Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kuruldu.

 

1999 - Türkiye İşçi Partili 7 gencin katledilmesi sanıklarından Ünal Osmanağaoğlu ve Bünyamin Adanalı yedişer kez idam cezasına çarptırıldı. Aynı davada, Haluk Kırcı da 7 kez idam cezası almıştı.

 

2001 - Çin'in Ukrayna'dan satın aldığı Varyag gemisi İstanbul Boğazı'ndan geçti.

 

2007 - Birleşmiş Milletler’in Genel Kurul toplantısında alınan bir kararla, 2008 yılında başlamak üzere, tüm Dünyada otizm konusunda farkındalık yaratmak ve sorunlara çözüm bulmak amacıyla, her yıl 2 Nisan tarihi Dünya Otizm Günü olarak kabul edildi.

 

2008 - TRT Çocuk yayına başladı.

 

2010 - Numan Kurtulmuş liderliğinde Halkın Sesi Partisi (HAS Parti) kuruldu.

 

2014 - Irak Şam İslam Devleti’ne (IŞİD) karşı verdiği direnişe destek olmak amacıyla Avrupa Birliği Türkiye Yurttaş Komisyonu (EUTCC) ve Peace Camping inisiyatifi tarafından yapılan IŞİD'e karşı, "Kobani ve insanlık için küresel seferberlik” çağrısıyla 1 Kasım “Dünya Kobani günü” olarak ilan edildi.

 

2015 - Türkiye'de 26. dönem milletvekili seçimleri yapıldı. Seçim sonuçları: AK Parti %49,50 (317 milletvekili), CHP %25,32 (134 milletvekili), MHP %11,90 (40 milletvekili), HDP %10,76 (59 milletvekili), diğer partiler ise %2,52 oranlarında oy alarak sayılarında milletvekili çıkartmıştır.

 

 

 

Hazırlayan:Burçin TÜRKOĞLU